Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi, ülkemizde sunulan örgün eğitim yeterlilikleri ile yaygın ve serbest öğrenmelerin doğrulanması faaliyetleri sonucu düzenlenen yeterlilikleri tanımlayan, sınıflandıran ve karşılaştıran ülkemize özgü ulusal yeterlilik çerçevesidir.

Yeterlilik; bireyin, öğrenme kazanımlarını belirli ölçütlere göre edindiğinin bir değerlendirme ve geçerlilik kazandırma sürecinin sonunda sorumlu kurum tarafından tanınması halinde düzenlenen resmi belgeleri ifade etmektedir. Başka bir ifadeyle, ortaöğretim ve yükseköğretim mezunları için düzenlenen diplomalar, çıraklık eğitimini tamamlayanlar için düzenlenen Kalfalık ve Ustalık Belgeleri veya işbaşında edindiği öğrenme kazanımlarını sınavlarda başarıyla sergileyenlere düzenlenen MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri birer yeterliliktir.

TYÇ, bireyin örgün, yaygın veya serbest öğrenme ortamlarında edindiği öğrenme kazanımlarının sorumlu bir kurum tarafından tanınması sonucu düzenlenen ve kalite güvencesi sağlanmış tüm yeterlilikleri kapsar. Bu yeterlilikler başlıca, Milli Eğitim Bakanlığınca düzenlenen diplomalar, Kalfalık ve Ustalık Belgeleri; yükseköğretim kurumlarınca düzenlenen diploma ve sertifikalar, Mesleki Yeterlilik Kurumunca düzenlenen MYK Mesleki Yeterlilik Belgeleri ile uluslararası sözleşmeler ve ulusal mevzuat gereğince yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen sertifika ve belgelerdir.

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (TYÇ)’nin oluşturulması, geliştirilmesi ve güncelliğinin korumasına ilişkin işlemler 5544 sayılı Kanunun 23/A maddesi uyarınca, Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) tarafından yürütülmektedir.

MYK, Bakanlar Kurulunun 2015/8213 sayılı Kararıyla 19 Kasım 2015 tarihli ve 29537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümleri doğrultusunda TYÇ’nin geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik tüm işlemleri Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları, meslek örgütleri ve ilgili sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde gerçekleştirmektedir.

Bahse konu yönetmelik ile TYÇ’ye ilişkin faaliyetlerin yeterliliklerden sorumlu kurumlar arasında etkin iş birliği bağlantıları kurularak yürütülmesi için TYÇ Koordinasyon Kurulu, TYÇ Kurulu ve TYÇ İstişare Meclisi olarak adlandırılan danışma, karar ve uygulama birimlerinin oluşturulması hüküm altına alınmıştır.

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi, kısa adıyla TYÇ, sekiz seviyeden oluşan bir yapıya sahiptir. Seviyeler, 1’den 8’e doğru sıralanmakta ve kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru bir gelişim göstermektedir. TYÇ seviyeleri, herhangi bir özel öğrenme alanı dikkate alınmadan öğrenme kazanımı ifadeleriyle tanımlanmaktadır. Aynı seviyede bulunan farklı yeterliliklere ait asgari öğrenme kazanımları ortaktır.

Seviyelerin ihtiva ettiği öğrenme kazanımlarına ilişkin bilgi edinebilmek için seviye tanımlayıcıları tablosunu detaylı olarak incelememiz gerekmektedir. TYÇ’de yer alan sekiz seviyenin her birini bilgi, beceri, yetkinlik açısından tanımlayan öğrenme kazanımlarına ilişkin tanımlar dizisi, “seviye tanımlayıcısı” olarak adlandırılmaktadır.

Yeterlilik türleri, TYÇ’nin aynı seviyesinde yer alan ve işlevleri, öğrenme kazanımları, kredi değerleri veya genel, meslekî ve akademik yönelimleri açısından benzerlik gösteren yeterliliklerin sınıflandırıldığı yeterlilik gruplarını temsil etmektedir. Aynı seviyede yer alan ancak işlevleri, öğrenme kazanımları, kredi değerleri ve/veya yönelimleri açısından önemli farklılıklar gösteren yeterliliklerin birbirinden ayırt edilmesine olanak sağlayan yeterlilik türleri, “yeterlilik türü belirleyicileri” kullanılarak tanımlanmaktadır.

Her bir yeterlilik türü içerisinde yer alan yeterliliklere özgü ortak özellikleri tanımlamak için belirlenen unsurları içeren yeterlilik türü belirleyicilerinin oluşturulması, TYÇ’nin etkin olarak uygulanmasında büyük önem taşımaktadır.

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi, hem eğitim-öğretim sistemini hem de çalışma hayatını yakından ilgilendiren reform niteliğinde bir çalışmadır. Bir yeterliliğin TYÇ’de yer alması söz konusu yeterliliğin; öğrenme kazanımı yaklaşımıyla tanımlandığı, kalite güvence koşullarını sağladığı, yeterliliğe erişim süreçlerinin güvenilir ve şeffaf olduğu, diğer yeterliliklerle arasındaki ilişkinin net bir biçimde açıklandığı, eğitimciler ve işverenler tarafından kabul gördüğü ve Avrupa Yeterlilikler Çerçevesine açık bir referans taşıdığı anlamına gelmektedir.

Özetle, çerçeveyi ülkemizdeki kaliteli yeterliliklerin sunulacağı bir vitrin olarak da düşünebiliriz. Mesleki Yeterlilik Kurumu olarak kalitesine güven duyulan güncel yeterlilikler sunulması noktasında Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin etkili ve önemli bir çözüm aracı olduğunu ve toplumun tüm kesimlerini ilgilendirdiğini düşünüyoruz.

Kalite güvencesi, yeterliliklerin belirlenen kalite standart ve ölçütlerini karşılamasını sağlayan planlama, uygulama, değerlendirme, raporlama ve kalite iyileştirme faaliyetlerini ifade etmektedir.

TYÇ’nin hedeflerine ulaşmasında; kullanıcılar ve yeterlilik sağlayıcılar arasında, TYÇ bünyesinde yer alan yeterliliklere ve TYÇ’nin işleyişine yönelik güven ortamı oluşturulması şarttır. Güven ortamının oluşması için yeterliliklerden sorumlu kurumlar tarafından Avrupa normlarıyla uyumlu kalite güvence sistemlerinin kurulması ve işletilmesi gerekmektedir. Yeterliliklere ilişkin kalite güvence sistemlerinin, TYÇ yönetim yapıları tarafından belirlenen ölçütlere uygun olması farklı türdeki yeterliliklerin ortak kalite güvence ölçütlerini taşıması ve Avrupa ülkeleriyle uyumlu yaklaşımlar izlenmesine olanak tanıyacaktır.

TYÇ’de yer alacak yeterliliklerin sahip olması gereken 11 farklı niteliğin açıklandığı kalite güvence ölçütleri, TYÇ Kurulu tarafından gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda, uluslararası iyi uygulama örnekleri ile Avrupa Konseyi tarafından 22 Mayıs 2017 tarihinde onaylanarak yürürlüğe giren Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Tavsiye Kararında yer alan kriterler ışığında hazırlanmıştır.

TYÇ Kalite Güvence Ölçütleri:

• Yeterlilik formu oluşturulur ve onaylanır.
• Geçerli ve güvenilir ölçme ve değerlendirme süreci işletilir.
• Belgelendirme süreçleri, şeffaf ve tarafsız biçimde yürütülür.
• Yeterliliklere yönelik süreçler öz değerlendirme ve dış değerlendirmeye tabi tutulur.
• Dış değerlendirme yapan birim, ekip veya kuruluşlar düzenli gözden geçirmeye tabi tutulur.
• Öz değerlendirme ve dış değerlendirme bulguları ışığında iyileştirme faaliyetleri yürütülür.
• Yeterliliklere yönelik süreçlere paydaşların katılımı sağlanır.
• Yeterliliklere yönelik süreçler, açık ve ölçülebilir amaçlar ile ölçüt ve rehberlere dayalı yürütülür.
• Tüm süreçler için yeterli ve uygun kaynak tahsisi sağlanır.
• Geri bildirim mekanizmaları geliştirilir ve uygulanır.
• Tüm süreçlerin çıktılarına yönelik elektronik erişilebilirlik sağlanır.

Türkiye Yeterlilikler Veri Tabanı, tüm yeterliliklerin öğrenme kazanımı yaklaşımına uygun olarak tanımlandığı ve sınıflandırıldığı TYÇ ile uyumlu veri tabanıdır. Ülkemizde yeterliliklerden sorumlu olan farklı kurumların ve yeterliliklerin tespit edilmesi, yeterliliklere ait bilgilerin kayıt altına alınması ve kamuoyu ile paylaşılmasını sağlamak amacıyla oluşturulan Türkiye Yeterlilikler Veri Tabanı ve veri tabanına ait web sitesi (http://portal.tyc.gov.tr/) 2016 yılında oluşturulmuştur.

Hayat Boyu Öğrenme için Avrupa Yeterlilik Çerçevesi (AYÇ- European Qualifications Framework) Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Komisyonu tarafından 23 Nisan 2008 tarihinde 2008/C/111/01 sayılı Tavsiye Kararıyla AB’nin eğitim ve öğretimde politika iş birliği çerçevesinin bir ürünü olarak kabul edilmiştir. AYÇ Tavsiye Kararı uyarınca; ulusal mevzuat ve uygulamalarla uyumlu ulusal yeterlilik çerçevelerinin geliştirilmesi ve yeterlilik seviyelerinin AYÇ seviyeleri ile şeffaf bir yaklaşım içerisinde referanslanarak ulusal yeterlilik sistemlerinin AYÇ ile ilişkilendirilmesi tavsiye edilmektedir.

AYÇ; Avrupa’daki çeşitli yeterlilikler için belirleyici olmak amacıyla kullanılan seviyeler ve seviye tanımlayıcılardan oluşmakta olup her seviyeyi sahip olunması gereken asgari ortak bilgi, beceri ve yetkinlikler ile tanımlamaktadır. En temel öğrenme seviyesinden (seviye 1) en ileri öğrenme seviyesine kadar (seviye 8) geniş bir alanı kapsayan AYÇ, Avrupa’daki yeterliliklerin şeffaflığının sağlanması, yeterliliklerin farklı ülkeler arasında taşınmasının teşvik edilmesi, yeterliliklerin tanınması ve farklı ulusal yeterlilik çerçeveleri arasında karşılaştırma yapılabilmesi için bir üst-çerçeve görevi görmektedir.

TYÇ’nin önemli hedeflerinden birisi, ülkemizdeki yeterliliklerin Avrupa Birliği ülkelerinde tanınır ve geçerli hale gelmesini sağlamaktır. Bu amaçla 29 Mart 2017’de Avrupa Komisyonunun yetkili organı olan Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Danışma Grubuna yönelik olarak gerçekleştirilen sunum sonrasında Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi Avrupa Yeterlilikler Çerçevesine referanslanmıştır.

TYÇ’nin AYÇ’ye referanslanmış olması ülkemiz eğitim, öğretim ve yeterlilik sistemlerinin Avrupa düzeyindeki ilkelerle ve standartlarla uyumlu olduğunu kanıtlamaktadır. Böylece, ülkemizde düzenlenen diploma, sertifika ve mesleki yeterlilik belgelerinin Avrupa ülkelerince daha anlaşılır, güvenilir ve geçerli olması yönünde büyük bir adım atılmıştır.

Günümüzde her bireyin, doğrudan veya dolaylı olarak eğitim ve çalışma hayatıyla ilişkisi bulunmaktadır. TYÇ eğitim ve çalışma hayatı arasında bağ kurması nedeniyle toplumun tamamını ilgilendirmekle beraber özellikle öğrenenler, çalışanlar, iş arayanlar, işverenler, kariyer rehberleri eğitim kurumları ve belgelendirme kuruluşlarını önemli ölçüde etkilemektedir.

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin temel hedefi ve en önemli katkısı eğitim ve öğretimin kalitesini artırmak olacaktır. Bu bağlamda yapılan çalışmalarla eğitim ve istihdam arasındaki ilişki güçlenecek, bireylere, iş piyasasında geçerli ve kabul gören yeterlilikler sunulacak, yeterliliklerin kredilendirilmesi, biriktirilmesi ve yeterlilikler arasında geçiş yapılması sağlanacak bunların sonucunda da işgücü piyasasının talep ettiği becerilere sahip nitelikli işgücü yetişecektir.

TYÇ‘nin uluslararası boyutunu da göz önünde bulundurarak ülkemizdeki yeterliliklerin, diğer ülke yeterlilikleriyle karşılaştırılabilecek hale gelmesi ve nihayetinde bireylerin ulusal ve uluslararası hareketliliğini de kolaylaştırabilecek olması da TYÇ’nin sağlamayı hedeflediği katkılar arasında yer almaktadır.